Jarosław Brak Najczęściej popełniane błędy językowe w piśmie przez Polaków
Dziś znów na moment odstawiamy matematykę na bok i przyglądamy się językowi polskiemu. Polski język jest pełen pułapek i zawiłości, które sprawiają, że nawet rodzimi użytkownicy często popełniają błędy. Poniżej znajdziesz listę najczęstszych błędów wraz z przykładami i poradami, jak ich unikać.
1. "Sprzed" czy "z przed"?
Błąd:
Pisanie "z przed" zamiast poprawnego "sprzed".
Poprawnie:
- Sprzed domu (a nie „z przed domu”).
- Sprzed lat (a nie „z przed lat”).
Dlaczego?
„Sprzed” to jeden wyraz, który oznacza miejsce lub czas, z którego coś pochodzi lub gdzie coś się znajduje.
„Z przed” jest błędną konstrukcją, która powstała przez rozbicie jednego wyrazu.
2. "Wogóle" czy "w ogóle"?
Błąd:
Pisanie "wogóle" jako jednej zbitki.
Poprawnie:
- W ogóle (rozdzielnie).
Dlaczego?
„W ogóle” to wyrażenie złożone: przyimek „w” + rzeczownik „ogóle”. Pisanie łączne jest niepoprawne.
3. "Napewno" czy "na pewno"?
Błąd:
Pisanie "napewno" łącznie.
Poprawnie:
- Na pewno (rozdzielnie).
Dlaczego?
To wyrażenie składa się z przyimka „na” i przysłówka „pewno”. Nigdy nie piszemy tego razem.
4. "Nie" z różnymi częściami mowy
Błąd:
Pisanie "nie" łącznie lub rozdzielnie w niewłaściwych sytuacjach.
Poprawnie:
- „Nie” z przymiotnikami w stopniu równym – łącznie:
- Nieładny, niedobry.
- „Nie” z czasownikami – rozdzielnie:
- Nie lubię, nie chcę.
- „Nie” z przysłówkami – zależnie od stopnia:
- Nieładnie (łącznie, bo przysłówek w stopniu równym), ale: nie bardziej ładnie (rozdzielnie).
Jak zapamiętać?
Zapamiętaj prostą zasadę:
- Z czasownikami – rozdzielnie.
- Z przymiotnikami i przysłówkami w stopniu równym – łącznie.
5. "Był by" czy "byłby"?
Błąd:
Rozdzielanie formy warunkowej "byłby" na dwa wyrazy: "był by".
Poprawnie:
- Byłby (łącznie).
Dlaczego?
Formy trybu warunkowego zawsze piszemy łącznie:
- zrobiłbym, poszłaby, byłoby.
6. "Na codzień" czy "na co dzień"?
Błąd:
Pisanie "na codzień" łącznie.
Poprawnie:
- Na co dzień (rozdzielnie).
Dlaczego?
To wyrażenie złożone: przyimek „na” + wyrażenie „co dzień”. Zawsze piszemy rozdzielnie.
7. "Razem wzięte" czy "razem wzięci"?
Błąd:
Stosowanie frazy „razem wzięte” zamiast poprawnej „razem wzięci” (lub odwrotnie, w zależności od kontekstu).
Poprawnie:
- Wszystko razem wzięte (kiedy mówimy o rzeczach).
- Wszyscy razem wzięci (kiedy mówimy o ludziach).
Dlaczego?
Forma zależy od rodzaju i liczby opisywanych przedmiotów czy osób.
8. "Z tąd" czy "stąd"?
Błąd:
Pisanie "z tąd" zamiast poprawnego „stąd”.
Poprawnie:
- Stąd (jedno słowo).
Dlaczego?
„Stąd” to jeden wyraz, oznaczający „z tego miejsca”. Forma „z tąd” jest błędna.
9. "Po za" czy "poza"?
Błąd:
Pisanie "po za" rozdzielnie.
Poprawnie:
- Poza (łącznie).
Dlaczego?
„Poza” to przyimek i zawsze piszemy go łącznie.
10. "Ktury" czy "który"?
Błąd:
Pisanie "ktury" zamiast poprawnego „który”.
Poprawnie:
- Który.
Dlaczego?
Słowo „który” pochodzi od formy „kto” z końcówką „-óry”. Wymowa z „u” jest błędna.
11. "W cudzysłowiu" czy "w cudzysłowie"?
Błąd:
Mówienie i pisanie "w cudzysłowiu".
Poprawnie:
- W cudzysłowie.
Dlaczego?
Słowo „cudzysłów” odmienia się tak jak „rów”:
- Mianownik: cudzysłów.
- Miejscownik: w cudzysłowie.
12. "Tą" czy "tę"?
Błąd:
Używanie "tą" zamiast „tę” w bierniku.
Poprawnie:
- Wskazałem tę książkę (biernik).
- Idę z tą książką (narzędnik).
Dlaczego?
Forma „tę” występuje tylko w bierniku liczby pojedynczej rodzaju żeńskiego.
13. "Rzarówka" czy "żarówka"?
Błąd:
Pisanie "rzarówka" zamiast poprawnego „żarówka”.
Poprawnie:
- Żarówka.
Dlaczego?
Słowo „żarówka” pochodzi od „żaru”, dlatego piszemy przez „ż”.
14. "Wziąść" czy "wziąć"?
Błąd:
Pisanie "wziąść" zamiast poprawnego „wziąć”.
Poprawnie:
- Wziąć.
Dlaczego?
Forma „wziąść” jest hiperpoprawna, ale niepoprawna – w polskim istnieje tylko „wziąć”.
15. "Z koleji" czy "z kolei"?
Błąd:
Pisanie "z koleji" zamiast poprawnego „z kolei”.
Poprawnie:
- Z kolei.
Dlaczego?
„Kolei” to forma dopełniacza słowa „kolej”. Nie dodajemy „j”.
Jak unikać tych błędów?
- Sprawdzaj w słowniku. Jeśli masz wątpliwości, skorzystaj z wiarygodnego słownika (np. PWN).
- Używaj narzędzi korektorskich. Programy jak LanguageTool czy Word mogą pomóc wykryć błędy.
- Czytaj na głos. Czasem „usłyszenie” zdania pomaga wychwycić błędy.
- Ćwicz regularnie. Im więcej piszesz i czytasz, tym łatwiej unikniesz błędów.
Polski język bywa trudny, ale z odrobiną uwagi i praktyki możesz pisać poprawnie! 😊
język polski